Meer dan het Topje van de IJsberg!

Duiken in de Onderstroom van Organisaties: Meer dan het Topje van de IJsberg

Herken je het patroon? Bij interne audits of hygiëne-inspecties komen regelmatig dezelfde tekortkomingen naar voren. Of misschien heb je ervaren dat een veelbelovend veranderingsproces plotseling stagneert. Als dit je bekend voorkomt, is het tijd om de onderstroom te verkennen. In deze blog ontdek je waarom het essentieel is om niet alleen naar de zichtbare bovenstroom, maar ook naar de onzichtbare onderstroom te kijken.

Het IJsbergprincipe: Meer dan Wat Je Ziet

In de wereld van organisaties wordt vaak het ijsbergprincipe aangehaald. Net als bij een ijsberg is slechts tien procent van wat er gebeurt zichtbaar aan de oppervlakte. De bovenstroom, bestaande uit zichtbare elementen zoals visie, strategie en doelstellingen, is vergelijkbaar met dat kleine zichtbare deel van de ijsberg. Maar wat niet zichtbaar is, de onderstroom, is vaak krachtiger en bepalend voor het succes van een organisatie.

De bovenstroom omvat de meetbare en tastbare elementen van een organisatie, zoals procedures, werkinstructies en hygiëneregels. Dit is het topje van de ijsberg, zichtbaar en gemakkelijk te kwantificeren. Hoewel deze aspecten van groot belang zijn, vormen ze slechts het oppervlak van de complexe dynamiek binnen organisaties.

De onderstroom is het onzichtbare hart van een organisatie. Hier spelen krachten als macht, vertrouwen, angst, bedrijfscultuur, en identiteit een rol. Hoewel lastig te benoemen, vormt de onderstroom de essentie van de organisatie en heeft het de potentie om de resultaten aanzienlijk te beïnvloeden.

Persoonlijk Niveau: Balanceren tussen Boven- en Onderstroom

Niet alleen organisaties hebben te maken met boven- en onderstroom, maar ook individuen. Op persoonlijk niveau omvat de bovenstroom zaken als kennis en vaardigheden, terwijl de onderstroom dieper gaat, met aspecten als identiteit, drijfveren en motivatie.

Uit mijn eigen ervaring heb ik gezien dat medewerkers in de onderstroom vaak buitengewoon betrokken en gepassioneerd zijn. Tegelijkertijd voelen ze zich vaak niet gehoord door de manager of teamleider. Het gaat niet zozeer om wie gelijk heeft, maar eerder om het creëren van een cultuur waarin iedereen in de organisatie zijn of haar stem mag laten horen en waar deze stemmen serieus worden genomen.

De Kracht van de Onderstroom: Onmisbaar voor Succes

Het managen van de bovenstroom krijgt vaak de meeste aandacht van managers. Echter, het negeren van de onderstroom kan leiden tot weerstand, vooral tijdens verbeter- of veranderingsprocessen. Het is tijd om de onderstroom serieuzer te nemen. De onderstroom verdient meer aandacht dan het vaak krijgt. Hoewel managementmodellen en beleidsontwikkeling belangrijk zijn, vormen ze slechts de laatste fase van organisatieontwikkeling. Het opbouwen van vertrouwen en het begrijpen van de onderstroom vormen de basis voor duurzaam succes.

Hoe Maak je de Onderstroom Bespreekbaar?

Het bespreekbaar maken van de onderstroom is cruciaal. Tools zoals cultuurscans en teamassessments kunnen hierbij helpen, maar het gesprek zelf is de sleutel. Een veilige omgeving creëren waarin medewerkers vrijuit kunnen spreken over hun ervaringen en zorgen, opent de deur naar een dieper begrip van de onderstroom en vormt de basis voor positieve verandering.

Tot Slot

Heidedagen, visieontwikkeling en strategische planning zijn belangrijk, maar het zijn de onderliggende elementen, die 90% onder de waterlijn, bijvoorbeeld oprechte gesprekken op de werkvloer met collega’s, die het verschil maken. Het erkennen en begrijpen van de onderstroom vormt de basis voor duurzaam succes in organisaties.